DAPHNE BOUMAN

HET BELANG VAN KUNST IN DE OPENBARE RUIMTE

Kunst in de openbare ruimte is overal. Het is op allerlei plekken te vinden; van rotondes en stadsplein tot in smalle steegjes. Je kan hierbij denken aan een breed scala aan kunstvormen: muurschilderingen, standbeelden, graffiti en architectuur. Kunst in de publieke ruimte kan van grote meerwaarde zijn voor een gemeenschap. Ook maakt het een plek interessanter, door het beeld en het verhaal achter de kunstvorm draagt het bij aan de beleving van de openbare  ruimte.

Vaak representeert de kunst een gemeenschap, een hoofdstuk uit de geschiedenis of een visie van de kunstenaar. Het moeilijke, en tegelijkertijd het interessante, aan kunst in de openbare ruimte is dat het voor de kunstenaar onbekend is wie zijn publiek is en hoe zij erop reageren. Artiesten in de openbare ruimte, zoals straatmuzikanten, kunnen aanvoelen bij het voorbijgaand publiek hoe hun kunstvorm wordt ontvangen. Dat is niet het geval met fysieke kunst in de openbare ruimte. Toch heeft de kunst vaak tot doel mensen aan het denken te zetten of ergens bewust van te maken.

‘MURALS’ IN COMMUNE 13 Commune 13 is een wijk in Medellín, de hoofdstad van Colombia. De bewoners van deze wijk in ontwikkeling hebben veel meegemaakt. Aan het begin van dit millennium is er een grote uitbarsting geweest van de drugsoorlog, de drugsstrijders vochten de oorlog tegen de overheid uit in deze wijk. Hierbij zijn veel onschuldige slachtoffers gevallen. De verwerking van deze traumatische gebeurtenis doen de lokale bewoners mede door het maken van mooie en symbolische muurschilderingen. Hiermee vertellen ze het verhaal van de oorlog, maar steunen ze ook elkaar in de hoop naar een betere toekomst. De muurschilderingen vormen de identiteit van Commune 13. Inmiddels is de wijk mede door investeringen van de overheid een stuk veiliger geworden. Vandaag de dag staat Commune 13 ook bekend onder toeristen onder haar prachtige muurschilderingen en andere kunstvormen.

VOOR WIE IS DE KUNST

Naast dat kunst in de openbare ruimte representatief kan zijn voor gebeurtenissen of sociale groeperingen, zorgt het ook voor een andere beleving van de stad. De kunst maakt de stad spannender, interessanter en misschien wel mooier. Je kan er bovendien iets van vinden of iets van leren. De kunst kan mooi of lelijk gevonden worden, mensen kunnen er trots op zijn, maar ook mee oneens.

De kunst in de openbare ruimte bereikbaar voor een breed publiek. Je hoeft geen toegang te hebben tot een museum om van deze kunst te genieten. Vandaar dat kunst in de openbare ruimte bijdraagt aan educatie. Behalve dat het iets kan zeggen over de geschiedenis van een plek, kan het ook in de tegenwoordige tijd een functie hebben. Een kunstwerk is vaak een herkenningspunt of een punt om elkaar te ontmoeten.

HEROVERWEGEN VAN KUNST IN DE OPENBARE RUIMTE De actualiteiten in het antiracisme-debat laten ook zien dat kunst in de openbare ruimte meerdere kanten heeft. Een goed voorbeeld hiervan zijn de objecten in de openbare ruimte die gelinkt zijn aan de koloniale geschiedenis. Koloniale beeldhouwwerken refereren naar een verleden waar grote bevolkingsgroepen onderdrukt werden. Het is belangrijk om hiervan bewust te zijn en zelfs bepaalde keuzes van kunst in de publieke ruimte te heroverwegen. Ten tijden van een veranderende samenleving, is het van belang dat er opnieuw nagedacht wordt over de kunst in de openbare ruimte. Welk verhaal willen we onder de aandacht brengen in onze publieke ruimte en hoe kan kunst bijdragen aan het tegengaan van sociale ongelijkheid in de samenleving? Een antwoord vinden zal erg lastig zijn, maar het gesprek erover aan gaan met elkaar is een eerste stap in de goede richting.

BEN JIJ BEWUST VAN DE KUNST IN JOUW BUURT?

In iedere buurt zijn wel vormen van kunst in de openbare ruimte te vinden. Het is leuk om eens te bekijken welk verhaal er wordt verteld door een kunstenaar in jouw buurt. Probeer eens stil te staan bij wat het beeldhouwwerk of de graffiti bij jou om de hoek zegt. Iedereen is tijdens corona meer gaan wandelen, kijk tijdens zo’n wandeling eens bewust om je heen naar de kunst in de openbare ruimte en wie weet wat er nog te ontdekken valt!