Bali, een gemoedelijk, maar dichtbevolkt Indonesisch eiland dat onder grote druk staat van toerisme en investeerders die willen ontwikkelen, heeft een eigenzinnige manier bedacht om de menselijke maat te behouden. De overheid heeft een hoogtelimiet om te bouwen ingevoerd, maar in plaats van het in meters uit te drukken, zeggen ze ‘gebouwen mogen niet hoger zijn dan een palmboom’.
De regel is in de jaren zeventig ingevoerd om het kleinschalige karakter van het eiland te beschermen. Het limiet heeft zijn basis in de lokale religie van het eiland, het hindoeïsme. Voor lange tijd gold de regel dat er niet hoger dan de hoogste tempel gebouwd mocht worden, de Pura Besakih.
Identiteit en karakter als leidraad
Bouwers hebben natuurlijk een scherpere definitie nodig. De originele regel is dan ook 15 meter, of drie verdiepingen. Maar de regel ‘niet hoger bouwen dan een palmboom’ is geaccepteerd onder de lokale bevolking. De palmboom staat symbool voor de interactie tussen de natuur en de mensen. Het is bovendien een belangrijke bron van veel producten die de inwoners gebruiken, van de melk om te drinken tot de bladeren voor dakbedekking.
Er is altijd een uitzondering
Een aantal jaar voordat de regel in ging, is het huidige grootste gebouw van Bali gerealiseerd. Het tien verdiepingen tellende Grand Bali Beach Hotel is de uitzondering op de regel. De rest van het eiland weet het laagbouw karakter goed te conserveren.
De verstrengeling van religie/identiteit en stedenbouw komt niet onbekend voor, ook in Utrecht geldt in de binnenstad de regel dat men niet hoger dan de Domtoren mag bouwen. En voor lange tijd bleef de kerktoren ook het hoogste gebouw van de stad. De plannen om drie woontorens hoger dan De Dom te bouwen in Leidsche Rijn zullen daar waarschijnlijk verandering in brengen.
De menselijke schaal
De menselijke maat is veelgehoorde term in de actuele stedelijke ontwikkeling. Het gaat hierbij enerzijds om het gevoel dat je als bewoner of voorbijganger hebt wanneer je langs een gebouw komt. Anderzijds gaat het over de hoogte van het gebouw, materiaalkeuze, beplanting en over de aansluiting van de openbare ruimte en het gebouw. Binnen deze term kan je als ontwerper nog veel kanten op. Je kan het invullen met een kleinschalig ontwerp, met veel transparantie of met een verwelkomende entree met voorzieningen zoals een cafe of een kapper. De menselijke maat zorgt voor een gebouwde omgeving die vertrouwd en veilig aanvoelt voor mensen.
We zouden ons kunnen laten inspireren door de Balinese regel en in Nederland er nog een schepje bovenop kunnen doen en de Balinese ‘natuurlijke maat’ kunnen introduceren. In de ruimtelijke ordening en stedenbouw wordt natuurlijk al veel gedaan aan natuurinclusief bouwen, maar bouwen vanuit de gedachte dat we de natuur en de identiteit van de omgeving moeten behouden vanwege wat het ons geeft, daar valt nog veel winst te halen.
Bronnen
Balinese taxichauffeur
https://www.baliadvertiser.biz/building-in-bali-and-building-permit-imb-requirements/
DAPHNE BOUMAN 
Geef een reactie